Teken komen niet alleen in Nederland voor: ook in het buitenland is het oppassen geblazen voor de teek. Het beestje is kosmopoliet en leeft dus over de hele wereld. Teken in het buitenland kunnen verschillen van het soort dat in Nederland leeft. Daarom is het noodzakelijk om meer te weten over de teek in het buitenland en wat je moet doen bij een tekenbeet voordat je naar (natuurgebieden in) het buitenland vertrekt.

Teken in het buitenland 
Op bijna ieder continent in de wereld leeft deze parasiet. Het enige verschil is dat teken in het buitenland van een ander soort kunnen zijn en andere ziektes met zich mee kunnen brengen dan teken in Nederland. Over de hele wereld bestaan er maar liefst 820 verschillende soorten teken. Deze worden onderverdeeld in de harde (650 soorten) en de zachte teek (170 soorten). In ons land moet je op je hoede zijn voor de harde ‘schapenteek’, terwijl je in bijvoorbeeld Amerika te maken kunt krijgen met de ‘black legged tick’ of de ‘deer tick’. Een tekenbeet in het buitenland is vervelend en in sommige gevallen gevaarlijk en moet, net zoals in Nederland, goed en snel worden behandeld.

Tekenbeet in het buitenland 
Verschillende soorten teken in het buitenland zijn namelijk overbrengers van de ziekte van Lyme die door de Bacteria Burgdorfeli wordt veroorzaakt. Deze bacterie is onder te verdelen in drie soorten waarvan Borrelia burgdorferi sensu stricto, Borrelia garinii en Borrelia afzelii de drie bekendste zijn. In Europa en Azië komen alle drie de soorten Borrelia voor, hoewel Garinii en Afzelii hier het meeste voorkomen. De bacterie dringt bij een beet het bloed binnen en kan op die manier de ziekte van Lyme overbrengen. Teken kunnen ook andere gevaarlijke ziektes met zich meedragen. In delen van Europa, met name Oostenrijk en Duitsland, in Rusland en in delen van Azië leven teken die het ‘tick-borne encephalitis’ virus, ook wel TBE-virus genoemd, dragen. Het TBE-virus bestaat uit twee varianten, waarvan de gevaarlijke variant hersenvliesontsteking en heftige griep veroorzaakt. Er zijn gelukkig weinig teken die besmet zijn met het virus, dus de kans dat je gebeten wordt door een besmette teek is klein. Controleer toch altijd de bekende plekken waar teken zich nestelen (knieholtes, haarlijn, bilnaad, oksels en liezen) wanneer je in bovenstaande gebieden de natuur in bent geweest.

Blijf je voor langere tijd (langer dan vier weken) in een gebied waar teken-encefalitis heerst? Laat je dan inenten: er bestaat een vaccin dat je 95% bescherming tegen het virus biedt. Een kampeer- of wandelvakantie in Noorwegen of Oostenrijk is op zo’n manier een stuk veiliger met een inenting. In de Benelux is tot vorig jaar geen sprake geweest van het TBE-virus: in Nederland zijn in 2016 reeën gevonden die besmet waren met het virus. Ook zijn er teken gevonden op de Utrechtse Heuvelrug en de Sallandse Heuvelrug waarbij het virus werd aangetoond. Het (Nederlandse) RIVM onderzoekt momenteel hoe groot het risico is om het virus op te lopen in Nederland. 

Een andere ziekte die je in het buitenland kunt oplopen na een beet van een besmette teek is de zogenoemde ‘teken-vlek-koorts’, ook wel Fièvre boutonneuse genoemd. De Rhipicephalus sanguineus teek (hondenteek) is drager van de bacterie Rickettsia conorii, wat de veroorzaker van de teken-vlek-ziekte is. In de warmere landen rondom de Middellandse Zee komt deze teek veelvuldig voor. De benaming van de ziekte is niet voor niets teken-vlek-koorts: na de beet van een besmette teek kan er een rode verkleuring rondom de beetplek tevoorschijn komen en kun je last krijgen van rode vlekjes over je hele lichaam. De besmetting gaat vaak gepaard met koorts, hoofdpijn en pijnlijke spieren en op langere termijn verstoring van de nierfunctie. De teken-vlek-koorts is gelukkig goed te behandelen met antibiotica.

Anaplasmose en Ehrlichiose zijn twee ziektes die door een met Anaplasma phagocytophilum besmette teek kunnen worden overgebracht. Teken met de bacterie Anaplasma phagocytophilum vind je verspreid in Amerika, maar is tevens voorgekomen in Nederland en andere delen van Europa. Uit onderzoek blijkt dat 1 tot 2% van de Nederlandse teken drager zijn van deze bacterie. Anaplasma phagocytophilum is schadelijk voor je witte bloedcellen: deze worden geïnfecteerd na een beet met een besmette teek. Hierbij kunnen koortsverschijnselen, spierpijnen en hoofdpijn ontstaan. Op langere termijn kun je zenuwstelsel worden aangetast door de infectie van de witte bloedlichaampjes. Anaplasmose is te behandelen met een antibiotica zoals Doxycycline.

Tropische gebieden en teken 
In tropische gebieden leven ontzettend veel teken. In sommige landen word je gewaarschuwd met waarschuwingsbordjes waar “ticks are here” op staat wanneer je een natuurgebied betreedt waar veel teken te vinden zijn. Er zijn ook genoeg plekken waar dat niet het geval is: je wordt niet overal gewaarschuwd in de tropische bossen van bijvoorbeeld Latijns-Amerika, Afrika en Azië. In Panama leven teken soms op een kluitje met honderden andere teken. Deze tekenbommen zie je vaak pas wanneer je er doorheen loopt en wanneer de parasiet zich al op je kleding of lichaam bevindt. Tip: neem altijd duct-tape mee. Hiermee kun je lopende teken gemakkelijk in één keer verwijderen. Teken die zich al genesteld hebben krijg je niet weg met duct-tape. Op zulke momenten komt de tekenverwijderaar om de hoek kijken.

In tropische gebieden van bijvoorbeeld Azië en Afrika en in sommige landen in Europa, zoals Kroatië, Griekenland, Bulgarije en delen van Rusland, leven teken die besmet zijn met het Krim-Congovirus. Wanneer je gebeten wordt door een teek die besmet is met dit virus verspreidt het virus zich via bloed- en lymfebanen in het lichaam. Een besmetting met het Krim-Congovirus kan leiden tot leverschade, koorts, gewrichtspijn, orgaanfalen en tot aantasting van het zenuwstelsel. Er is geen vaccin beschikbaar voor dit virus, dus zorg dat je de juiste maatregelen omtrent het voorkomen van een tekenbeet treft wanneer je naar deze landen afreist.

In de warmere delen van de Verenigde Staten en in delen van Zuid-Europa leeft de Dermacentor reticulatus teek, een teek die de infectie Babesiose bij zich draagt. Het zijn voornamelijk dieren die door deze teek worden gebeten, hoewel er ook gevallen bekend zijn van tekenbeten met de Babesiose-infectie bij mensen. De infectie gaat in je rode bloedcellen zitten die hij vervolgens vernietigt. Dit leidt tot koorts, hoofdpijn en spierpijn maar kan ook leiden tot bloedarmoede. In West-Europa zijn er ongeveer 30 besmettingen van mensen met Babesiose bekend.

Toekomst van teken in het buitenland
Omdat het door het broeikaseffect steeds warmer wordt op de wereld blijven steeds meer teken bestaan in de milde winters. Dr. Tim Brooks van het Rare and Imported Pathogens Laboratory in Engeland bevestigt dat uit laboratoriumonderzoek blijkt dat in Engeland het aantal tekenbeten gestegen is van 200 naar 1200 tekenbeten sinds 1990. In Nederland worden ieder jaar ruim één miljoen mensen gebeten door een teek. Hiervan krijgt 2% de ziekte van Lyme. Sinds enkele jaren is de teek ook in de wintermaanden gespot: het beestje wordt actief wanneer de buitentemperatuur boven de 5 à 6 graden ligt. Als gevolg van wereldwijde opwarming van de aarde zal het overal ter wereld steeds warmer worden. Hierdoor zal ook het aantal teken overal toenemen. In diverse landen speelt de overheid daar op in. Zo is vorig jaar in Engeland het Big Tick Project in het leven geroepen om men bewuster te maken van de toename van de teek en kun je in België op de hoogte worden gehouden van het aantal tekenbeten per week, maand of jaar. Ook daar merkt de overheid dat het aantal teken en zo ook tekenbeten per jaar stijgt. In Nederland is er onderzoek gedaan naar de gevolgen van de inzet van schapen: schapen blijken namelijk een handige ‘tekenstofzuiger’ te zijn. Boeren die hun schapen insmeren met permetrine, een aantrekkelijke stof voor teken, lokken de teken op die manier richting de schapen in plaats van richting de mens. De teken sterven door de permetrine, waardoor het niet gevaarlijk is voor de schapen. Goede bescherming tegen teken in het buitenland en in Nederland is vandaag de dag dus nog nooit zó belangrijk geweest.